Congo is een van de vijf armste landen ter wereld

In Ituri, een provincie in Noordoost-Congo, bezocht ik Vilo, een dorp waar voornamelijk Lendu mensen wonen. Naast de Hema, Bira en Ngiti is dat een van de grootste etnische groepen in die regio. Ik ontmoette Zidane, een jongeman van een jaar of 18. Hij was een van de deelnemers aan het vredesopbouwproject dat een jaar eerder was begonnen.

Het verhaal van Zidane

Zidane vertelde: “Alle Lendu-mannen in deze provincie worden haast automatisch beschouwd als lid van een militie. Dat gold ook voor mij. Een jaar geleden waren er hevige gevechten met de overheid. Het leger streed dag en nacht door net zolang tot de militie opgaf. Toen het weer rustig was, gingen de soldaten van de overheid op zoek naar militie-strijders. Omdat ik wat verloren op straat rondhing, was ik voor hen verdacht en werd ik gearresteerd. In de gevangenis werd ik door de soldaten ernstig mishandeld totdat ik zou toegeven dat ik tot de militie behoorde. Ze sloegen me en drukten hun sigaretten uit in mijn nek. Ik bleef volhouden dat ik onschuldig was en uiteindelijk lieten ze me vrij. Ik was woedend en wilde wraak voor wat het leger mij had aangedaan. Ik nam me voor dat als de militie in ons dorp zou komen om te recruiteren, ik me bij hen zou aansluiten.” 
Maar dat was voordat hij het programma gericht op vredesopbouw volgde. Zidane vervolgt: “Ik was door een van de trainers benaderd om deel te nemen. In eerste instantie wilde ik dat niet omdat ik zo woedend was. Maar toen hij het me voor een tweede keer vroeg, besloot ik toch deel te nemen. Het heeft mijn leven veranderd. Ik werd onderwezen over vrede en één les in het bijzonder raakte me. Dat ging over hoe ik kon helen van een trauma. Het zorgde voor rust in mijn hoofd. Nu weet ik dat ik zal weigeren als de recruiters in het dorp komen. Zelfs als ze een wapen in mijn handen zouden drukken.”

Recht doen

Het verhaal van Zidane waarmee ik begon, is een verhaal vol onrecht. Het leger pakte Zidane hardhandig aan en hij liep trauma's op die hij waarschijnlijk de rest van zijn leven met zich mee zal dragen. Toch is zijn verhaal ook hoopvol, omdat de vicieuze cirkel van geweld is doorbroken. Zidane ontdekte dat hij kwaad niet met kwaad moest vergelden, maar het kwaad kon overwinnen door het goede te doen. Het project heeft zijn manier van denken veranderd. Het feit dat hij zich niet bij de militie aansloot,  gaf hem rust en vrede. De vergeving die Zidane schonk aan degenen die hem mishandeld hadden, is een teken van 'recht doen', van herstel brengen.

De context van Congo

Wanneer het gaat over vredesopbouw, dan geldt dat elk land uniek is en een eigen context heeft. Democratische Republiek Congo, een land dat ligt in Centraal-Afrika en dat een oppervlakte heeft dat vergelijkbaar is met dat van heel West-Europa. Het kent ongeveer 112 miljoen inwoners en er zijn meer dan tweehonderd etnische groepen. 

Congo heeft een rijke biodiversiteit en uitzonderlijke natuurlijke grondstoffen, waaronder mineralen zoals kobalt en koper. Ook het op één na grootste regenwoud ter wereld is te vinden in dit land. Helaas heeft Congo wel een keerzijde; het is een van de vijf armste landen ter wereld. 

De situatie van de meest kwetsbare bevolking wordt verergerd door epidemieën en natuurrampen en de beperkte toegang tot goede gezondheidszorg. Volgens de Wereldbank leefde in 2022 naar schatting 62% van de bevolking van minder dan $ 2,15 per dag, en kampen 25,8 miljoen mensen met een tekort aan voedsel. Meer dan 3,4 miljoen kinderen onder de vijf jaar lijden aan acute ondervoeding. 

Angst voor geweld

De meerderheid van de bevolking is afhankelijk van de landbouw. Een groot deel van hen heeft (voornamelijk in Oost-Congo) echter geen toegang tot hun land vanwege de onveiligheid veroorzaakt door gewapende milities van verschillende etnische groepen. Veel gezinnen zijn - vaak zonder hun bezittingen - gevlucht uit angst voor geweld of ontvoering. De rol van de overheid in het land beperkt zich vooral tot het handhaven van de veiligheid. Het leger maakt deel uit van het straatbeeld, en regelmatig bezoeken ze de dorpen op zoek naar militieleden.

De kerk is gecentreerd in het hart van de gemeenschap

Gemeenschap

Om te werken aan vrede heb je verschillende partijen nodig: de leiders van de gemeenschappen, van de kerk, van de jeugdgroepen en van de lokale en nationale overheid. Al deze partijen hebben invloed, positief of negatief, en hebben elk hun eigen toegang tot de bevolking. De sleutel is om deze partijen met elkaar te verbinden in de keuzes die gemaakt worden, en daarbij geldt het volgende: keuzes die door de gemeenschap zelf gemaakt worden, hebben het grootste draagvlak. En die keuzes zorgen voor een duurzame verandering en veel impact. Zidane's verhaal zou anders zijn geëindigd zonder de betrokkenheid van de gemeenschap en de kerk in zijn dorp.

Kerk

De kerk in het dorp heeft dankzij het programma een verandering doorgemaakt. In veel gebieden is er sprake van geestelijke armoede binnen kerken, omdat er weinig wordt gesproken over hoe je met je naaste moet omgaan. De kwetsbare context maakt dat het vaak makkelijker is om de ander als vijand te zien dan van die persoon te houden. Gods Woord gaat echter over eenheid, vrede en verzoening en de beste manier om die boodschap over te brengen is via de kerk. Zij hebben dus een belangrijke taak en via dit programma rusten we hen toe op dat gebied. De impact van de kerk op de bevolking is groot omdat ze vertrouwd wordt, vaak in tegenstelling tot de overheid. Bovendien is de kerk op een heel natuurlijke manier aanwezig in het leven van mensen. In vreugde of verdriet, praktische of pastorale zorg: de kerk is er, en ze is gecentreerd in het hart van de gemeenschap.

Geen wraak

Een paar maanden na mijn bezoek kreeg ik een bericht van onze lokale partner die de training in de kerk had verzorgd. Iemand uit de Lendu-gemeenschap, een broer van een van de belangrijkste leiders van een militie, was vermoord. Iedereen dacht dat iemand vanuit de Hema-bevolkingsgroep daarvoor verantwoordelijk was. Het zorgde voor grote paniek en angst voor vergeldingsacties in het nabijgelegen dorp waar vooral Hema’s wonen. Een persoon echter, die betrokken was bij het vredesprogramma, slaagde erin om met de leiders van de militie te praten. Hij wist hen te overtuigen om eerst onderzoek naar de daders te doen en geen wraak te nemen op onschuldige mensen. Ook sprak hij met de Hema’s en wist hen gerust te stellen. Deze gesprekken hebben levens gered en waren waarschijnlijk nooit gevoerd zonder het vredesopbouwproject.

Blijvende impact

Het is prachtig om de impact van ons programma gericht op vredesopbouw te zien bij individuen. Zidane's krachtige getuigenis was slechts één van de vele verhalen die ik tijdens mijn bezoek aan Vilo heb mogen horen. Al die verhalen samen tonen een veranderde gemeenschap, en de boodschap over het voorkomen van het nieuwe conflict laat zien dat de impact blijvend is. Maar: bovenal is het voor mij de kracht van de kerk die vormgeeft aan haar roeping om uit te reiken naar haar omgeving en deze tot bloei te brengen. 
Na afloop van het programma kunnen we als Tearfund met een gerust hart vertrekken, want de kerk die is toegerust, blijft daar achter.

Afbeelding
Ildephonse Niyokindi werkt voor Tearfund aan diverse projecten rondom vredesopbouw in Afrika.

Ildeponse Niyokindi werkt namens Tearfund aan vredesopbouw in meerdere landen in Afrika, waaronder Congo.

Afbeelding
Kerk & Community

Kerk & Community

Kerken vormen het hart van ons werk. In binnen- en buitenland werken we met de kerk om verschil te maken, omdat we geloven in de kracht van de kerk.
Gerelateerde content
Gebed voor Tearfund
Nieuws
Lees meer
2 juli 2024

Twee medewerkers Tearfund Engeland om het leven gekomen in Congo

Op zondag 30 juni zondag is een konvooi van Tearfund Engeland aangevallen in Noord-Kivu, Congo. Twee medewerkers van Tearfund [...]
Lees meer
Schoon drinkwater in Congo
Verhaal
Lees meer
17 januari 2024

Lange rijen en vechtpartijen bij de waterputten

Water drinken uit de kraan is hier in Nederland vanzelfsprekend. Voor veel mensen, onder meer in Congo, is dit echter niet [...]
Lees meer
Conflict Midden-Oosten
Blog
Lees meer
8 januari 2024

'Verhalen en beelden met elkaar blijven delen'

Agnes Schaafsma is adviseur vredesopbouw bij Tearfund. Vanwege die rol vroeg haar omgeving de afgelopen weken hoe zij [...]
Lees meer
Kalongo Rwabikanga kerst
Verhaal
Lees meer
29 november 2023

Kalongo verloor 13 familieleden op een dag: 'Boos blijven is niet het antwoord'

Waar hoop jij op deze kerst? Misschien wel op vallende sneeuwvlokjes, een goed gevulde tafel vol familie en vrienden, of [...]
Lees meer
Vulkaan Bromo op Java
Blog
Lees meer
18 november 2023

Religie gaat niet over vechten, het gaat over vrede

Religie is een bron voor conflicten en een te gevoelig onderwerp dat je maar beter kan vermijden? Collega Matthijs van [...]
Lees meer
Inwoners van het dorp Lengabo in Oost-Congo
Verhaal
Lees meer
16 november 2023

‘Ik heb ontdekt dat we allemaal een bijdrage kunnen leveren aan vrede’

Bovenstaande uitspraak is van één van de deelnemers aan ons project in Congo. Tearfund werkt in gebieden die te maken hebben [...]
Lees meer
Opvang in een Congolese kerk
Verhaal
Lees meer
13 november 2023

Kerk-zijn in situaties van crisis of conflict

Als lokale kerk omzien naar je omgeving en verandering brengen, dat is een belangrijk uitgangspunt van Tearfund. En we zien [...]
Lees meer
Chance uit Congo
Verhaal
Lees meer
7 november 2023

Samen zorgen we voor hoop in Congo. Help je mee?

Wist je dat er in Congo wordt gewerkt met biogas dankzij de verwerking van organisch restafval? Het is één van de innovatieve [...]
Lees meer
Noodhulp in Noord-Kivu
Nieuws
Lees meer
12 juli 2023

EU ondersteunt werk Tearfund in DRC

De Europese Unie (EU) stelt 1,5 miljoen euro beschikbaar aan Tearfund voor humanitaire hulp in de Democratische Republiek [...]
Lees meer
Oeganda samenkomst Ogongora
Verhaal
Lees meer
3 juli 2023

De cruciale rol van de kerk bij vredesopbouw

Dat Tearfund gelooft in de kracht van de lokale kerk, wist je waarschijnlijk wel! Maar dat we zelfs van de kerk op aan kunnen [...]
Lees meer