Afbeelding
Verhaal
10 mei 2020
Nieuwe Tearfund-ambassadeur Reinier van den Berg: ‘De coronacrisis is een gedwongen sabbatical’
De coronacrisis raakt hem keihard in zijn portemonnee. Genoeg andere zorgen aan zijn hoofd om zich ook nog druk te maken over het klimaat, zou je kunnen denken. Toch piekert de RTL4-weerman Reinier van den Berg er niet over om daarover te zwijgen. De kersverse Tearfund-ambassadeur: ‘Onze unieke planeet smacht naar creatieve en radicale oplossingen.’
Je hoeft geen weerman te zijn om de donkere wolken boven de wereld te signaleren. Als je corona vergelijkt met een stevige storm, dan zijn we misschien over het hoogtepunt heen, maar blijft het nog altijd code rood. Ook in huize Van den Berg zorgt de ‘intelligent lockdown’ voor een spannende tijd. 'Sinds half maart is tachtig procent van mijn inkomen opgedroogd door uitgevallen spreekbeurten,' vertelt Reinier. 'Als dit nog lang gaat duren, zal het zeker spannend worden voor ons. We laten namelijk een nieuw huis bouwen en zitten dus met extreem hoge kosten momenteel.'
Lees ook: 13 Inspirerende boeken over duurzaamheid
Hardlopers
Als deze crisis je zo direct raakt, kun je hooguit relativeren en de goede moed erin houden. Lukt hem dat ook? 'Af en toe heb ik een slecht moment. Dat geef ik eerlijk toe en toch wil ik niet gaan zielenpieten; het kan zoveel erger. Tegelijk geniet ik van het frisse water uit de kraan en de wetenschap dat ik in een goed ziekenhuis terecht kom, mocht ik ziek worden. Ook zie ik oprecht enkele mooie kanten van deze reset van onze ratrace. Zo zat ik vanochtend om 7.30 uur met mijn vrouw te ontbijten en viel het ons weer op hoeveel hardlopers fanatiek hun rondje deden. Echt een nieuw fenomeen van mensen die anders in de file hadden gestaan en nu hun werkdag fit beginnen. Tel uit je winst: én minder filedruk én – als ze dit volhouden – minder medische kosten op de langere termijn. Dus laten we alsjeblieft nu bepaalde zaken radicaal anders organiseren vóórdat we straks weer massaal in oud gedrag vervallen.'
Hoe ga je dat zelf in je eigen leven ‘organiseren’?
'Spreekbeurten voor grote zalen vormen een belangrijk deel van mijn werk en dat zal hopelijk na 1 september weer mogelijk worden. Om op die locatie te komen, moet ik reizen. Maar ik heb met mezelf afgesproken om straks twintig procent minder de weg op te gaan. Dat betekent vaker videobellen en in ieder geval bewustere keuzes maken. Of ik na corona de hele dag blijf videobellen? Alsjeblieft niet! Ook de kerkdienst online vind ik geen pretje voor de lange termijn. Ik mis het echte contact enorm. Toch geeft deze bizarre periode me veel rust door minder in de auto te zitten. Ik heb werkelijk geen idee meer hoe een file eruitziet en het liefst houd ik dat zo.'
Koudwatervrees
Reinier hoopt dat meer mensen meedoen met zijn ‘twintig procent-regel’ als we langzaam uit onze quarantaine-cocon kruipen. 'Het kan de genadeklap worden voor het fileprobleem en nieuw asfalt wordt overbodig als we meer vanuit huis werken. Om zover te komen, moet je ook rekenen op de werkgevers. Dus denk na over structurele en veilige thuiswerkoplossingen en sowieso intelligentere werktijden, meer verdeeld over de dag. Want wie heeft eigenlijk het primitieve idee bedacht dat we allemaal om 9.00 uur op kantoor moeten zijn? De koudwatervrees voor thuiswerken, waar veel werkgevers vóór corona aan leden, ligt hopelijk achter ons en daar kan het klimaat de vruchten van plukken. Onze unieke planeet smacht naar creatieve en radicale oplossingen. Het is vijf voor twaalf. Of beter: vijf óver twaalf!'
Nu wat minder vliegtuigen in de lucht of auto’s op de weg is echt maar een druppeltje op de gloeiende plaat.
Veel mensen zullen dat met je eens zijn en tegelijk denken: ‘Nú even niet, meneer Van den Berg. Dat klimaatprobleem pakken we later wel aan. Nu is corona onze grootste vijand!’
'Logisch en dus waak ik ook voor makkelijke antwoorden of moralisme, want deze crisis is keihard. Voor de zieken en hun geliefden, maar ook voor de horeca, kappers en andere beroepsgroepen. Toch vind ik het niet eerlijk om de klimaatcrisis om die reden dood te zwijgen. Die luxe kunnen we ons simpelweg niet veroorloven. Nu wat minder vliegtuigen in de lucht of auto’s op de weg is echt maar een druppeltje op de gloeiende plaat. Maar ik wil geen angstprediker zijn en vertel graag een positief verhaal. Kijk dus ook hoe we met ingrijpende maatregelen het corona-spook aanpakken. Niet prettig, maar het werkt en we doen het samen. Dat vind ik hartverwarmend en een mooie les voor de aanpak van de klimaatcrisis. Als we echt willen, kan het!'
Of ‘als het echt móet, kan het’?
'Ja, dat is het wrange aan ons mensen. Zolang de ramp ons tuinhekje nog niet is gepasseerd, reageren we vrij laconiek en voelt niemand voor harde maatregelen. Net zoals niemand halverwege februari een lockdown had geaccepteerd – of die nu ‘intelligent’ was of niet. Terwijl China, en daarna Italië, spreekwoordelijk in de fik stonden, organiseerden wij tot begin maart nog grote evenementen – alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Zelfs Noord-Italië voelde nog heel ver weg, al voelden we wel aan ons water dat er iets op ons af kwam. Datzelfde proef je bij klimaatverandering. De droge zomers, weerrecords en sprinkhanenplagen ver weg. Toch doet de stijgende zeespiegel of mislukte oogsten ver weg nog te weinig Nederlanders direct pijn. Na ons de zondvloed. Maar hoe lang nog…'
Durf je de stelling aan dat het klimaatprobleem veel groter is dan de coronacrisis?
'Zeker weten! Beide crises kun je onzichtbare sluipmoordenaars noemen. Toch zijn de gevaren die door klimaatverandering op ons afkomen vele malen groter en complexer dan de huidige pandemie. Geen leuke, maar wel een reële boodschap. Ook in financiële zin. Becijfer je wat er nodig is om klimaatverandering tot een halt te roepen en de schade te verlichten, dan zal dat de corona-kosten vele malen overtreffen.' Grote zorgen maakt de bevlogen meteoroloog zich over de armen op deze wereld, die als eerste de rekening gaan betalen. 'Dat zie je bij corona ook. Kijk bijvoorbeeld naar de arme zwarte bevolking in de Verenigde Staten. Zij verliezen als eerste hun baan, kunnen de huur niet meer betalen en komen vaak letterlijk op straat te staan. Ook grijpt het virus juist onder dit soort kwetsbare groepen fel om zich heen.'
Corona als leerschool voor het klimaatprobleem. Welk thema zou je Mark Rutte op het hart drukken om snel aan te pakken?
Zonder aarzeling: 'Eerlijke prijzen! Nu vliegtuigen massaal aan de grond staan, is dit het ideale moment om de doorgedraaide luchtvaartindustrie een frisse start te geven. Ik stel voor dat we stoppen met het kunstmatig laag houden van de ticketprijzen. Dat móet echt anders. Niet alleen voor het klimaat overigens. Ik verbaas me namelijk hoe eenvoudig die bedrijven beginnen te wankelen door de lage marges op tickets. Je zou verwachten dat ze, ná zeven vette jaren, tegen een stootje zouden kunnen. Toch zag je na één maand stilvallende luchtvaart de eerste bedrijven al omvallen. Nou, dan klopt er duidelijk iets niet in je bedrijfsvoering, lijkt mij. Stuntprijzen voor weekendjes Barcelona – hoe graag we die misschien ook willen zien – horen wat mij betreft niet bij het nieuwe normaal. Daar ligt, als de rust wat is weergekeerd, een schone taak bij ons kabinet.'
Ik hoop vurig dat de corona-crisis voor ons een gedwongen sabbatical zal zijn om anders naar onze wereld te kijken, waarbij het thema rentmeesterschap veel vaker klinkt.
Gedwongen sabbatical
Door je middenin de coronacrisis openlijk uitspreken over het klimaat kun je klinken als een roepende in de woestijn. Zoek je bij Reinier naar zijn diepste motivatie om niet stil te vallen, dan stuit je onherroepelijk op zijn christelijke geloof. 'Ik vind het fascinerend met hoeveel zorg God het enorm diverse leven heeft gemaakt. Ook het Bijbelse model van goed zorgen voor elkaar én het land spreekt me enorm aan. Neem bijvoorbeeld het sabbatsjaar waarin je een akker na zes jaar intensief gebruik in het zevende jaar met rust laat. Dat draait om kringlopen en het tegengaan van uitputting. Ik hoop vurig dat de corona-crisis voor ons een gedwongen sabbatical zal zijn om anders naar onze wereld te kijken, waarbij het thema rentmeesterschap veel vaker klinkt. Zie het als je tuintje waar je zo graag van geniet op zonnige dagen. Wil je morgen niet tussen de distels zitten, dan moet je misschien vandaag wel aan de bak om onkruid te wieden. Zo zie ik dat ook met het klimaat en de zorg voor Gods schepping. Je laat het niet verslonzen. Dus hup, pak die bezem en veeg de tuin aan! Voor jezelf en voor de dierbaren na jou.'
