Afbeelding
Nieuws
25 juli 2025
Tearfund en het Midden-Oosten: Vrede zoeken, recht doen, trouw blijven
Tearfund werkt wereldwijd via kerken om nood, armoede en onrecht aan te pakken. Maar hoe doen wij dat in het Midden-Oosten? In gesprek met directeur Guido de Vries.
Over de situatie in het Midden-Oosten heerst wereldwijd veel verdeeldheid. Dat geldt ook voor Nederland en op het christelijk erf. Wat merkt Tearfund daarvan?
‘Ja, er is verdeeldheid. Vorig jaar kregen we vanuit onze achterban uiteenlopende reacties op de vraag of we wel of geen noodhulp zouden moeten verlenen in Israël of Gaza. Net als bij veel andere organisaties bestaat er ook binnen onze achterban geen eenduidig standpunt. De afgelopen maanden zien we wel een toenemend appel om ook een politiek standpunt in te nemen ten aanzien van de humanitaire crisis in Gaza.’
Hoe gaat Tearfund om met die verdeeldheid?
‘Wat wij om ons heen zien, is dat het ontbreekt aan een gedeeld vertrekpunt. Daardoor botsen meningen en stokt de dialoog. In plaats van een gesprek ontstaat verwarring en verdeeldheid. Er zijn verschillende perspectieven van waaruit je kunt kijken zoals onderdrukking, religie, bestaansrecht, kolonialisme of humanitaire nood. Wij zijn geen politieke organisatie, maar een hulpverleningsorganisatie die heel concreet de opdracht van Jezus uit Mattheüs 25 gestalte wil geven. Wij staan wereldwijd klaar voor mensen in nood, en dat is het perspectief van waaruit wij naar de situatie kijken. Dat wil niet zeggen dat al het andere niet relevant is. Integendeel, maar het geeft wel aan waar onze eerste prioriteit ligt. De vraag die voor ons leidend is: voor wie doen wij dit werk?’
Voor wie doet Tearfund wat ze doet?
‘De mens in nood staat altijd centraal. We houden ons aan internationaal erkende principes voor humanitaire hulp: humaniteit, neutraliteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid. Vanaf het moment dat er sprake was van een humanitaire crisis, hebben wij gekeken waar Tearfund van betekenis kan zijn – in Gaza, Israël en de omliggende landen.’
De humanitaire principes
Tearfund verleent humanitaire hulp op basis van vier principes:
- Humaniteit: Menselijk lijden moet worden aangepakt waar het zich ook voordoet, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbaren.
- Neutraliteit: Humanitaire hulp mag geen enkele partij in een gewapend conflict of ander geschil bevoordelen.
- Onpartijdigheid: Humanitaire hulp mag uitsluitend op basis van de behoefte worden verleend, zonder discriminatie.
- Onafhankelijkheid: Humanitaire doelstellingen moeten zelfstandig worden gekozen, los van politieke, economische, militaire of andere belangen.
De mens in nood staat altijd centraal
Heel concreet: waar in het Midden-Oosten is Tearfund actief?
‘We werken al vele jaren in Libanon en Syrië, waar we onder meer programma’s gericht op herstel van landbouw, reparatie van beschadigde huizen, voedselhulp en psychosociale hulpverlening uitvoeren. Na de escalatie van het geweld in Zuid-Libanon in oktober vorig jaar, deden kerken in Beiroet een noodoproep. Daarop zijn we direct in actie gekomen en dankzij de steun van onze achterban konden we via kerken noodhulp verlenen aan ontheemden. Ook op de Westelijke Jordaanoever is Tearfund werkzaam.’
Waarom daar?
‘Dit gebied krijgt relatief weinig aandacht in vergelijking met Gaza en Israël, maar de situatie is alarmerend. Door het intrekken van werkvergunningen en de ineenstorting van de toerismesector is meer dan 40% van de werkgelegenheid verdwenen. Veel mensen leven in armoede en kunnen basisbehoeften als medische zorg en onderwijs niet meer betalen. Er zijn wegblokkades, vernielde huizen en onbereikbare ziekenhuizen. Sinds begin dit jaar zijn honderden huizen en waterleidingen verwoest, en dorpen zijn afgesneden van de buitenwereld. Bovendien is de gezondheidszorg die al onder druk stond, verder verslechterd.’
En waar bestaat de hulpverlening uit?
‘We bieden ondersteuning op het gebied van gezondheidszorg via een ziekenhuis van de Anglicaanse Kerk.’
Waarom geen noodhulp in Gaza?
‘Er is daar enorm veel leed, maar Tearfund heeft tot op heden geen toegang tot het gebied. Daarnaast is het voor onze partners in de regio momenteel te gevaarlijk en te instabiel om daar actief te zijn. Zodra dat verandert, staan we klaar om ook daar hulp te verlenen. Intussen blijven we via andere kanalen aandringen op veilige en onbelemmerde toegang voor noodhulp.’
Juist op de meest donkere plekken moet de kerk aanwezig zijn. Wie anders?
Hoe zorg je ervoor dat de hulp bij de juiste mensen terecht komt?
‘Eén van de humanitaire principes is neutraliteit. Dat betekent dat onze hulpverlening geen partij in een conflict mag bevoordelen en altijd gericht is op de meest kwetsbaren. Dit principe weegt zwaar bij het bepalen van waar en hoe we hulp verlenen. Dit passen wij ook toe in onze projecten in landen als Myanmar, Haïti, Soedan en Democratische Republiek Congo waar verschillende gewapende groepen actief zijn.’
Is dat wat er gebeurt in Gaza onrecht?
‘Burgers zijn slachtoffer van een conflict waarin het onderscheid tussen militair en civiel vrijwel is verdwenen. Mensen lijden honger, zijn op de vlucht, verliezen dierbaren en levensonderhoud. Mensen zijn hun leven niet zeker. Ja, dat is een groot onrecht. Dat er bij distributiepunten voor hulpgoederen wordt geschoten en doden vallen, waaronder kinderen, is zeer schrijnend en onacceptabel. Vanuit ons internationale netwerk krijgen we bevestiging van het ongekende leed. Ook hulpverleners en kerken – onze collega’s – zijn slachtoffer geworden van aanvallen. Dat moet stoppen en er moet een onmiddellijke en veilige toegang voor noodhulp in Gaza komen. We onderschrijven daarom de oproep aan Israël die Nederland heeft ondertekend samen met 28 andere overheden. Juist omdat Nederland nauwe diplomatieke en economische banden met Israël onderhoudt, kan het hier invloed uitoefenen. Dat maakt de roep om humanitaire toegang en het naleven van het internationaal recht in deze context relevanter én urgenter.’
Vind je het lastig om dat te zeggen?
‘Als het eenvoudig was, dan hadden we waarschijnlijk dit gesprek niet.’
Omdat?
‘Rondom deze situatie zijn er spanningen binnen gezinnen, families en kerken. Ik ken mensen die het gesprek niet meer durven aan te gaan, die worstelen met elkaar of met het geloof. Nederland, Europa en het Westen is gepolariseerd rondom Israël en Gaza. We zijn elkaar kwijtgeraakt en dat terwijl we elkaar als wereldwijde kerk zo hard nodig hebben om iets van Gods koninkrijk zichtbaar te maken. We hebben een opdracht om te midden van alle pijn, verdriet, strijd en tegenstellingen oog te hebben voor de mensen die in verdrukking zijn en lijden onder het geweld. Als Tearfund ondersteunen we kerken die hulp bieden aan slachtoffers, interreligieuze dialogen organiseren en zich inzetten voor vrede en het bestrijden van onrecht. De kerk mag zich niet opsluiten in theologische schema’s of politieke loyaliteiten. Ze moet zichtbaar zijn in de hulpverlening aan kwetsbaren, gebed en in de oproep tot gerechtigheid en verzoening. Dat is niet vrijblijvend, dat is navolging. Op de meest donkere plekken moet juist de kerk aanwezig zijn. Wie anders?’
Afbeelding
We hebben een opdracht om oog te hebben voor de mensen die in verdrukking zijn
Wat zou je willen zeggen tegen mensen die de indruk hebben dat Tearfund partij kiest?
‘De oproep om hulp in Gaza toe te laten en het geweld te stoppen, is niet tegen Israël maar voor humanitair recht en voor vrede. Israël heeft het recht zichzelf te verdedigen. En de regering heeft de verantwoordelijkheid om te handelen binnen de kaders van het internationaal recht, met oog voor burgers en humaniteit.
Dat geldt ook voor Hamas. Wij veroordelen het geweld en de daden van hen ten zeerste, en hopen en bidden dat de gijzelaars vrij zullen komen. Hamas is een terroristische organisatie die ook burgers als menselijk schild gebruikt.
Tegelijkertijd doen wij onze oproep daar waar internationale invloed mogelijk is. Als Nederlandse organisatie vragen we daarom vooral de Nederlandse overheid om druk uit te oefenen op de verschillende partijen, waar zij invloed heeft. Dat is géén partijkiezen, maar een logische keuze in lijn met onze humanitaire missie.
Neutraliteit is niet hetzelfde als onverschilligheid. Het betekent dat we geen partij kiezen voor de één of de ander, maar wél staan voor de mens in nood. Dat doen we bewust, omdat hulpverlening alleen werkt als zij gebaseerd is op vertrouwen en de humanitaire principes. Juist in alle complexiteit van dit conflict is dit een noodzakelijk kompas.’
Waarom wel uitspreken over de situatie in het Midden-Oosten en niet over andere conflicten?
‘Over conflicten in Haïti, Syrië en de Democratische Republiek Congo hebben we ons eerder ook uitgesproken. Wat dit conflict anders maakt, is dat de Nederlandse overheid nauwe banden onderhoudt met de Israëlische overheid en dus meerdere knoppen heeft om aan te draaien. Dit is bij veel andere conflicten minder het geval. Daarom spreken wij ons nu wel uit en daarom hebben we op 18 mei ook onze steun uitgesproken aan de Rode Lijn-demonstratie.’
Maar Tearfund deed op 15 juni niet mee aan de tweede Rode Lijn-demonstratie.
‘Klopt. We willen zorgvuldig omgaan met de toon en inhoud van onze communicatie. De demonstratie op 18 mei richtte zich op de humanitaire crisis in Gaza. Die van 15 juni had een veel duidelijker politieke lading, waarin wij ons als organisatie niet herkenden.
Als christelijke organisatie voelen wij ons verbonden met het Joodse volk. Die liefde is er zeker. We zien dat het een centrale rol speelt in Gods heilsplan. Juist daarom spreken we ons uit tegen geweld en pleiten we voor vrede. Wij maken ons grote zorgen. Israël lijdt onder de gewelddadige aanvallen van Hamas en Hezbollah. De bevolking is kwetsbaar door raketaanvallen uit Gaza, Libanon, Jemen en Iran. Hamas vergroot het lijden door burgers als menselijk schild te gebruiken. Er is zelden sprake van eenduidige schuld, maar dat ontslaat ons niet van de plicht om onrecht te benoemen, waar het zich ook voordoet. Liefde voor Israël en mededogen met Palestijns lijden sluiten elkaar niet uit.’
Tot slot, wat zou je tegen de mensen willen zeggen die Tearfund vragen om een politiek standpunt in te nemen?
‘Er is geen makkelijke oplossing voor het conflict in het Midden-Oosten. Maar er is wél een duidelijke opdracht voor wie gelooft in gerechtigheid: zie de mens in nood. Wij geloven dat we als Tearfund daartoe geroepen zijn. Om juist voor hen van betekenis te zijn. Samen met ons team willen we daarom zoveel mogelijk mensen bereiken met de hulp die ze nodig hebben. Op de Westelijke Jordaanoever, in Gaza, Democratische Republiek Congo, Myanmar, Haïti of elders in de wereld waar mensen lijden door conflict, natuurrampen of de gevolgen van klimaatverandering. Er zijn zoveel brandhaarden. En om op die plekken aanwezig te zijn, hebben we onze achterban hard nodig. Mijn hoop is dat er ondanks alles gebeden wordt – voor de crisissituaties, voor de mensen in nood en voor de hulpverleners. Als Tearfund bidden we elke dinsdag samen. Wanneer er geen uitweg lijkt, is gebed ons laatste redmiddel. Maar het is ook altijd ons vertrekpunt en ons houvast.’
Heb je naar aanleiding van dit interview een vraag? Laat het ons dan weten via info@tearfund.nl. We komen graag met je in contact. Wil jij ons project op de Westelijke Jordaanoever ondersteunen? Jouw gift is van harte welkom!
Help mee!
Geef nu voor noodhulp op de Westelijke Jordaanoever.
Over Tearfund
Tearfund werkt in gebieden die te maken hebben met toenemende kwetsbaarheid, conflicten en geweld. Bij ons werk in deze context proberen we de onmiddellijke gevolgen te verzachten, terwijl we waar mogelijk de onderliggende oorzaken aanpakken om blijvende verandering en vrede teweeg te brengen.
Afbeelding
Noodhulp
Op het moment dat zich een crisis voordoet, zoals een natuurramp of een gewapende conflict, dan zoekt Tearfund naar mogelijkheden om noodhulp te bieden aan de getroffen bevolking. We leggen je graag uit hoe we noodhulp verlenen en wat er nodig is voor deze noodhulp.
