De kerkbossen van Ethiopië: frisse, groene oases in een steeds droger land

‘Church forests’

De gebieden waar het hier om gaat, staan in Ethiopië bekend als de zogenaamde ‘church forests’, kerkbossen. Ze bevinden zich met name in het noorden van het land en worden beheerd door de orthodoxe kerk (een genootschap met bijna 50 miljoen leden), die er alles aan doet om de kostbare stukjes groen te beschermen en onderhouden. Bij Tearfund vinden we dat enorm waardevol! Het geeft goed weer waar we al jaren in geloven: de kerk kan het verschil maken, juist in de zorg voor onze leefomgeving.

De church forests hebben een lange geschiedenis. Volgens Tewaney Seifesellassie, werkzaam als programmamanager bij de ontwikkelingsafdeling van de orthodoxe kerk, moeten we hiervoor ver terug in de tijd, naar de vierde eeuw. ‘In deze eeuw werden er in korte tijd zo’n 70.000 kerken gebouwd. Deze kerken moesten aan allerlei criteria voldoen. Zo moesten ze zich bevinden in de hooglanden of op een berg, met zicht op de omliggende regio. Het moest een plek zijn waar het Oude Testament werd gepredikt, omdat dit een belangrijke en bijzondere rol vervult binnen het kerkgenootschap. En bovenal gold dat de plek een afspiegeling moest zijn van de schoonheid van God. Samen kenmerken deze criteria de kerken zoals deze er nu uitzien: prachtige, hooggelegen groene oases. De church forests vormen een icoon voor Ethiopië. Hier in ons land zeggen we vaak: “Een kerk zonder bosgebied, is als een priester zonder baard.” Het komt eigenlijk niet voor.’

Natuurbehoud als opdracht van God

Voor de orthodoxe priesters zijn de church forests nooit zomaar een project geweest. ‘De manier van leven in en om de kerk is bijbels geïnspireerd en daarmee theologisch gefundeerd’, legt Tewaney uit. ‘De priesters hier zien natuurbehoud als opdracht van God. Bij God staan biodiversiteit en spiritualiteit nooit los van elkaar, ze vallen altijd samen. Wist je dat er in de Bijbel meer dan 30 boomsoorten staan vermeld? Bijvoorbeeld in psalm 92 worden er twee genoemd. Daar staat in vers 13: De rechtvaardigen groeien op als een palm, als een ceder van de Libanon rijzen zij omhoog. Deze twee boomsoorten illustreren het begrip rechtvaardigheid. Dat zegt dus iets over de enorme waarde die God aan deze bomen toekent. Ze zijn niet zomaar een opvulling voor onze omgeving.’

Heilig water

Dat ook de bomen in de church forests, buitenom het weergeven van een prachtig beeld, een duidelijke onderhoudsfunctie hebben, blijkt wanneer Tewaney iets deelt over de watervoorziening in de bosgebieden. ‘Al die 70.000 kerken samen staan garant voor een groot deel van het beschikbare water in de regio. De neerslag die in de hooglanden valt, wordt in de vruchtbare grond opgenomen en komt uiteindelijk stroomafwaarts terecht. Na verwerking is dit water geschikt voor het land en zelfs als drinkwater. Het water dat vanuit de church forests komt, wordt ook wel ‘heilig water’ genoemd door de bewoners die er gebruik van maken. Hierin zit iets van de enorme dankbaarheid richting de kerk.’

Een interreligieuze missie

Wie denkt dat hier alleen de leden van de orthodoxe kerk mee worden bereikt, heeft het mis. ‘Wat we op dit moment doen, is dat we inzetten op verbindingszones. Dit zijn de stukken land die tussen de verschillende church forests liggen. Door de beplanting tussen de kerken uit te bereiden, zijn er steeds meer mensen die hun voordelen halen uit het vruchtbare land. Deze verbindingszones hebben we bijvoorbeeld al in Gondar, in de Amhara-regio. Het mooie aan deze zones vind ik dat we door de aanleg ook andere geloofsgemeenschappen bereiken, waaronder moslimgemeenschappen. Dit maakt ons werk onderdeel van een interreligieuze missie. Want één ding is zeker: toegang tot schoon water moet er zijn voor iedereen.’

Erkenning

Hoewel Tewaney met grote trots bijdraagt aan het werk van de orthodoxe kerk, zijn we er volgens hem nog niet. ‘Er zijn nog veel dromen voor de toekomst. Ik hoop dat we nog meer mensen kunnen overtuigen van het belang van de bescherming van de bossen. En dat is een uitdaging vanwege de enorme bevolkingsgroei. Wij zijn het land met één van de snelst groeiende bevolkingsaantallen ter wereld. Naar schatting zal ons land over zo’n 40 jaar meer dan 200 miljoen inwoners tellen. Al deze mensen zoeken een plek om te wonen en te leven, wat die 3% aan natuurlijk bosgebied in gevaar brengt. Een erkenning, bijvoorbeeld door UNESCO als werelderfgoed, zou al kunnen bijdragen aan de bescherming van het bosgebied. Maar ik blijf ook naar andere mogelijkheden zoeken.’

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de Ethiopian Orthodox Church Development and Inter Church Aid Commission (EOC-DICAC).

Beeld: ANP