Afbeelding
Blog
1 november 2023
Hoe Black Friday mij weer aanzette tot denken over onze economie
Op 24 november dit jaar is het Black Friday. Vroeger kenden we hooguit zwarte zaterdag als de ANWB sprak over de drukste zaterdagen in de zomervakantie. Maar tegenwoordig is het elk jaar Black Friday. Overgewaaid uit Amerika waar dit begrip al langer bestond.
Er zijn verschillende theorieën rondom de herkomst van Black Friday, maar de meeste leggen een directe link naar Thanksgiving, op de vierde donderdag in november. Rond die tijd slaan steeds meer mensen hun slag voor de feestdagen en met mooie stuntprijzen wordt dat natuurlijk alleen maar aantrekkelijker.
Kan of moet de economie blijven groeien?
Green friday
Wist je dat er als tegenreactie op Black Friday, Green Friday in het leven is geroepen? Op Green Friday sluiten bedrijven de tent om één dag vol aan de slag te gaan met een duurzame vrijwilligersactiviteit. Bijvoorbeeld bomen planten. Ongetwijfeld zullen de verkoopresultaten van Black Friday 2023 opnieuw duizelingwekkend hoog zijn. Daarom moeten we nú aan de slag gaan met een duurzame transitie. Kan of moet de economie blijven groeien, of is de tijd rijp voor een langdurige krimp van de westerse economie?
Bedrijven worden afgerekend op winst of groei
Een doodlopende weg
De Nederlandse economie is zo ingericht dat we moeten groeien. Jaar in, jaar uit. Bedrijven worden vooral gewaardeerd of afgerekend op de groei van de winst. Stabiele winst is niet goed genoeg, zo lijkt het. Laat staan geen winst, maar kostenneutraal. Toch moet alles komen uit die ene unieke aarde die ons is gegeven om op te wonen. Met dat in het achterhoofd, moet je wel concluderen dat alsmaar meer consumeren uiteindelijk een doodlopende weg zal zijn.
Een groeiende beweging is de degrowth-visie
Postgroei
Er is dan ook een groeiende beweging die hier op wijst. Deze visie heet de postgroei-visie. Met deze visie is de consumptiestijl gericht op minder spullen of diensten. Minder kleding kopen, minder vliegen, geen eigen auto, vaker ruilen of tweedehands, en als het kan repareren. Meestal kiezen aanhangers van deze beweging ook voor voeding gebaseerd op met name plantaardige eiwitten. Vegan of vegetarisch.
De eco-modernisten
Een visie die hier pontificaal tegenover staat is die van de ecomodernisten. Het wereldbeeld dat hierbij hoort is er namelijk wel eentje van behoud van (of zelfs toename van!) welvaart en aanhoudende groei van de economie. De basis van deze gedachte is met name anders consumeren. Bijvoorbeeld het gebruik van energie. We kunnen zoveel energie gebruiken als we willen, mits we het duurzaam opwekken. Bijvoorbeeld met zonnepanelen of windmolens. Of autorijden. Als je dat elektrisch doet, is het voor de planeet geen probleem. Zodra vliegen echt duurzaam kan, is dat ook niet schadelijk meer voor het milieu of voor het klimaat, aldus deze beweging.
Al denk ik, dat hier ook een groot risico aan kleeft. Immers, voor de energietransitie en al die batterijen hebben we ook extreem veel nieuwe grondstoffen nodig.
Bij ecomodernisten gaat het nog steeds om consumeren, maar anders consumeren
Een (te) langzame transitie
Ecomodernisten onderbouwen hun visie met de cijfers van de Europese economie in relatie met de uitstoot van broeikasgassen. Onze economie is in de afgelopen 30 jaar inderdaad aanzienlijk gegroeid, terwijl de uitstoot van broeikasgassen is afgenomen. Maar een afname van uitstoot wordt mogelijk als de energietransitie (van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie) nog sneller gaat.
Het is en én
Ik denk dat het niet de ene of de andere visie is, maar dat beide benaderingen noodzakelijk zijn om problemen als klimaatverandering en verlies van biodiversiteit echt op te lossen. We ontkomen er niet aan om bewuster en minder te consumeren. Maar we moeten ook onze economie op andere grondstoffen en andere energiestromen baseren. Mijn hoop is dat Black Friday daarom dit jaar geen nieuw verkooprecord laat zien. En dat Green Friday ook dit jaar weer populairder wordt. En dat het aandeel schone energie in Europa en de wereld de komende jaren spectaculair toeneemt.
Jij bent aan zet
Wat jij en ikzelf kunnen doen? Onze uitstoot wordt voor 30% bepaald door de spullen die we kopen. Verder is circa 20% gekoppeld aan mobiliteit (hoe vaak en hoe we reizen), 20 procent komt van voedsel (en nog eens 20% houdt verband met ons energieverbruik thuis.
Dus, hierbij een aantal tips die jou misschien ook helpen.
En mijn laatste tip: als je een tuin hebt, maak die dan zo groen mogelijk. Meer ruimte voor planten, minder bestrating. Zelfs van een balkon kan je je eigen groene paradijsje maken.
Reinier van den Berg
9 tips van Reinier van den Berg
- Koop minder nieuwe spullen, en vaker tweedehands spullen.
- Eet minder vlees en gebruik minder zuivelproducten.
- Beperk energiegebruik in huis door isolatie en zuinige apparatuur, zet apparatuur vaker uit.
- Zet de thermostaat lager en overweeg de overstap naar een warmtepomp en elektrisch koken.
- Scheid je afval en probeer zo min mogelijk restafval over te houden
- Verminder het gebruik van de auto, zelfs als die (al) elektrisch is. Lopen en fietsen is gezond!
- Probeer vliegen zoveel mogelijk te beperken.
- Douche minder vaak en korter, gebruik duurzame verzorgingsproducten.
- Koop kleding bewust(er), niet online, vaker tweedehands, en was kleding minder vaak en minder heet.
