Ik begon in mijn eentje, maar al gauw ontdekte ik dat je het samen met andere boeren moet doen.

Beeld: Hannah Kasteleijn

Jan: “Ik ben deze boerderij dertig jaar geleden begonnen omdat ik het gevoel had dat er iets niet goed ging. Ik maakte me zorgen over de biodiversiteit, ons landschap, hoe we ons voedsel produceerden en hoe we met onze dieren omgingen. Ik kreeg een heel duidelijke droom om daarmee aan de slag te gaan, om met een alternatief te komen. Het werd mijn opdracht om dit in mijn eigen omgeving te doen. Ik begon in mijn eentje, maar al gauw ontdekte ik dat je dat veranderingsproces samen met andere boeren moet doen. Eerst start je lokaal, op je eigen boerenhoeve, daarna in de regio voor het beheer van weidevogels en biodiversiteit, en vervolgens op nationaal niveau om het bredere boerenbedrijf, de multifunctionele landbouw, vorm te geven. Daar heb ik ooit ook de Mansholtprijs voor gekregen en dat gaf vervolgens weer ingangen op Europees niveau. Onze boerderij is voor veel mensen een groene oase voor een nieuwe agricultuur.

De Oegandese bisschop Zac Niringiye
De Oegandese bisschop Zac Niringiye

Er zijn hier verschillende plekken waar je tot rust kunt komen en waar je nieuwe inspiratie op kunt doen. Vanuit heel Nederland kwamen boeren kijken wat ik deed. Ze zagen dat het anders kon en dat gaf hun hoop om zelf ook op een duurzamere manier te gaan werken. Maar het gaat verder dan alleen de agrarische sector. Er komen allerlei mensen, groepen naar de hoeve voor bezinning, maar ook om voedsel, omgeving, landbouw en gezondheid met elkaar te verbinden. Hier wordt hun een spiegel voorgehouden, zoals mij zeven jaar geleden in Oeganda een keiharde spiegel is voorgehouden.”

Gelijkwaardigheid

Zac: “Ik herinner me onze eerste ontmoeting nog goed. Jij was met een groep voorgangers uit Nederland te gast. We waren vreemdelingen en toch was er haast direct een klik met elkaar. Ik denk dat dat kwam door de gelijkwaardigheid die ik bij jou ervoer, en nog steeds ervaar. Dat vond ik bijzonder, omdat het juist mijn ervaring was met veel Europeanen dat ik me altijd bewust werd gemaakt van mijn huidskleur. Helaas nog steeds. Alsof ik een tweederangsburger ben, alsof ik de persoon ben die afhankelijk is van de hulp van het Westen. Ik krijg vaak de vraag gesteld: `Wat kan ik voor jullie in Afrika doen?’ Het impliceert een bepaalde machtsverhouding: die van de hulpverlener ten opzichte van de hulpbehoevende. Wat ik zo mooi vind aan onze relatie toen, en nu weer, is dat we allebei mensen zijn met diepe vragen over het leven. We worstelen allebei met de economie, we brengen allebei schade aan onze planeet. Er is geen verwijt naar elkaar toe, we wijzen niet naar de ander, zo van: die is het meest schuldig. We zien samen het probleem en nemen gezamenlijk de verantwoordelijkheid om de wereld een beetje beter te maken.

Ik besefte dat ik in een woestijn van eenzaamheid, individualisme, materialisme en rationalisme leefde.

Gelijkwaardige mensen die elkaar ook als zodanig behandelen. Als je naar Jezus kijkt, dan is dat ook juist wat Hij doet. Hij verbindt ons als gelijkwaardige mensen met elkaar. Aan de voet van het kruis zijn we allemaal gelijkwaardig en daarvanuit leven maakt ons daadwerkelijke broers en zussen in Christus. Dat meen ik heel serieus en heel letterlijk: wanneer je de gelijkwaardigheid negeert, dan zijn we feitelijk ook geen broers of zussen.”

Jan: “Voor mij was die reis naar Oeganda in 2015 er eentje die mijn leven op z’n kop heeft gezet. Ik voelde me zo arm toen ik de mensen daar ontmoette, terwijl zij zo rijk waren. Het ging niet om hun bezittingen, maar het was wat ze deden en hoe ze in het leven stonden. Ze deelden dingen met elkaar en ik besefte dat ik eigenlijk een eenzame, individualistische, materialistische en rationalistische persoon was.”

Donkerste nacht

Jan: “Ik ben een filosoof, een denker, en dus heel erg bezig in mijn hoofd. Ik hou van lezen en ik verzamel veel informatie. Altijd al gedaan. Kennis was een verslaving van mij, want: kennis is macht. Daar in Oeganda leek het alsof de bodem onder mijn voeten werd weggeslagen. En eenmaal terug in Nederland, kwam ik in een soort bestaanscrisis terecht. Ik werd me ervan bewust dat ik soms met woorden mooie verhalen kon vertellen, die gebaseerd waren op kennis, maar dat ze geen realiteit in mijn leven waren. Mijn kennis definieerde niet langer meer wie ik was, en ik moest mezelf opnieuw gaan ontdekken.

Afbeelding
Bisschop Zac en Boer Jan Huijgen op Eemlandhoeve
Na 7 jaar ontmoeten Jan en Zac elkaar op de Eemlandhoeve in Bunschoten-Spakenburg
Sorry, ik ben wat gevoelig voor dat woord missie. Het heeft in mijn ogen namelijk iets verhevens in zich.

Op een avond heb ik al mijn boeken naar zolder gebracht. En de momenten waarop ik normaal gesproken altijd las, ging ik anders invullen. Ik begon te kleuren, te tekenen, en deed dat soms hele avonden achter elkaar. Op een gegeven moment begon ik ook dingen te noteren: korte zinnen, of eigenlijk wat gedachten en gevoelens. Ik schreef het op en legde mijn notities weer aan de kant, tot ik weer iets nieuws opschreef. Dat ging weken, maanden, jaren zo door. Het mondde uit in een zware, emotionele periode, die ik omschrijf als een `donkere nacht voor de ziel’. Ik besefte dat ik in een woestijn van eenzaamheid, individualisme, materialisme en rationalisme leefde.

Ik dacht terug aan wat me daar in Oeganda zo had getroffen, en dat was het tegenovergestelde van die woestijn. Daar is de kracht van de gemeenschap zichtbaar, daar werd samengewerkt en gedeeld. Dat is hun rijkdom. Het individualisme is misschien wel de grootste nood waar we mee te maken hebben, en bisschop Zac heeft me laten zien wat de kracht van verbinding is. Het heeft me de missie gegeven om een groene oase in onze westerse woestijn vorm te geven.”

Vanzelfsprekendheid

Zac: “De rondleiding langs deze prachtige plekken op je boerderij laat me nog maar eens extra beseffen dat we de dingen niet als vanzelfsprekend moeten nemen. Hoe bijzonder het is dat er op een integere manier landbouw bedreven wordt. De uitgebreide moestuinen, de biodiversiteit van planten en vogels, en de koeien die met hun kalveren buiten lopen. We moeten koesteren wat ons is toevertrouwd, en daar zuinig mee omgaan.

Leven zoals het bedoeld is, is rechtvaardig en vreugdevol en brengt shalom.

Maar heel eerlijk: wat jij laat zien, zou ik geen missie willen noemen. Het is een levensstijl, een manier van samenleven. Niet alleen met mensen, maar ook met de dieren en de natuur. Sorry, ik ben wat gevoelig voor dat woord missie. Het heeft in mijn ogen namelijk iets verhevens in zich. Zo van: een ideaal dat we willen bereiken, ook als het ten koste gaat van mensen. Het accent zou moeten liggen op samenwerken, en dat is wat jij hier doet. Wanneer we het welzijn van mensen uit het oog verliezen, dan is dat destructief.

Zo’n twintig jaar geleden startten vrienden van mij in Oeganda een eerlijke, duurzame sinaasappelplantage. Ze hebben er hard voor gewerkt en de zaken gingen goed. Een paar jaar terug kwam er vanuit het buitenland een aantal ondernemers naar ons land, die er sinaasappelsap gingen produceren. Het sap werd ontwikkeld in laboratoria en kwam niet vers van het land. Ze verkochten het voor spotprijzen en deden alsof het een lokaal product was. Mijn vrienden verloren hun aandeel in de markt en moesten hun oogst vernietigen. Dat is onrecht.

Ik geloof niet in missie, ik geloof in eerlijk samenleven. Leven zoals het bedoeld is, dat rechtvaardig en vreugdevol is en shalom brengt, de vrede waar elk mens ten diepste naar verlangt. Deze plek, deze hoeve, is een oase.”

Afbeelding
Hartelijke ontmoeting tussen Jan Huijgen en bisschop Zac
Een hartelijke ontmoeting tussen de Nederlandse Jan en Oegandese Zac.

Geloof, hoop en liefde

Jan: “Toen ik met de Eemlandhoeve begon, was ik vooral bezig met de vraag: wat gaat hier niet goed? Gaandeweg realiseerde ik me dat die vraag eigenlijk te beperkt is, en bedacht ik: kan ik niet de tegenbeweging inzetten naar iets hoopvols? Van welke lichtpuntjes aan de horizon kan ik een lijntje trekken naar plekken in de samenleving. Plekken die hoop weerspiegelen en die een oase van hoop zijn. Als christen moeten we die plekken opzoeken en vandaaruit samen aan de slag gaan. Een soort orde van oases. Geloofsgemeenschappen, kerken en alles daarbuiten die plekken van hoop zijn midden in de schepping. Dat is wat ik in Oeganda heb gezien en wat zo veel indruk op mij heeft gemaakt.”

Zac: “Volgens mij is dat de essentie van waar we het over hebben, de triangel van geloof, hoop en liefde. De oases die je hebt laten zien, zijn plekken van rust, waar je je kunt bezinnen, waar je in je geloof wordt gestimuleerd, waar je nieuwe hoop kunt opdoen en relaties worden gelegd en versterkt.”

Afbeelding
Kerk & Community

Kerk & Community

Kerken vormen het hart van ons werk. In binnen- en buitenland werken we met de kerk om verschil te maken, omdat we geloven in de kracht van de kerk.
Afbeelding
Lokaal & Eigenaarschap

Lokaal & Eigenaarschap

In ons werk is eigenaarschap een belangrijke drijfveer. We sturen daarom zelf geen teams uit, maar werken altijd via lokale organisaties en kerken.
Gerelateerde content
Nacht zonder Dak - Het dak eraf
Verhaal
Lees meer
11 januari 2024

Nacht Zonder Dak is vernieuwd!

Sinds 1996 worden er door heel Nederland Nacht Zonder Dak-acties georganiseerd. Groepen scholieren en kerkelijke jeugdgroepen [...]
Lees meer
Burendag tuinieren
Verhaal
Lees meer
20 september 2023

Burendag: dit kun jij vandaag (en de rest van het jaar) doen voor jouw buurt

Zaterdag 23 september is het weer Burendag. In onze projecten werken wij via lokale kerken en lokale gemeenschappen. En met [...]
Lees meer
Mira de Boer in Oeganda
Blog
Lees meer
11 juli 2023

Radicale vrijgevigheid in Oeganda

Emanuel kijkt naar beneden en schuifelt wat op zijn blote voeten. Niet veel later recht hij zijn rug, kijkt hij mij aan en [...]
Lees meer
Tearfund Oeganda
Verhaal
Lees meer
6 juni 2023

Joreen en Jouvllet lopen iedere dag kilometers met 20 liter water

Zuid-Kigezi is een bergachtig district in het zuidwesten van Oeganda. Doordat het gebied dichtbevolkt is, moeten de mensen op [...]
Lees meer
PetradeJong
Verhaal
Lees meer
24 mei 2023

Petra is missionair consulent voor kerken: ‘God geeft ons ogen om onrecht te ontmaskeren’

Grote veranderingen beginnen vaak bij individuen die op kleine schaal impactvolle keuzes maken. We komen ze tegen in ons werk [...]
Lees meer
Jan-Willem Harwig voor de werkplaats van zijn bedrijf +houtbaar
Verhaal
Lees meer
15 mei 2023

Jan-Willem: 'Als je dat ziet denk je: waar zijn we mee bezig?'

Grote veranderingen beginnen vaak bij individuen die op kleine schaal andere keuzes maken. Wij noemen hen Rechtzoekers. We [...]
Lees meer
Foto Tim
Lees meer
10 mei 2023

Nodig ons uit

Tearfund komt graag bij jouw kerk of groep langs! Ontdek hier de mogelijkheden. [...]
Lees meer
Kees KenHem wijkinitiatief
Verhaal
Lees meer
12 April 2023

Kees is een wijkverbinder, maar: ‘Het is niet aan mij om de wijk te fiksen’

Een glimlach naar twee buurgenoten die staan te kletsen, een aai over de kop van de hond… Een ding is duidelijk: Kees kent [...]
Lees meer
Indi, Amélie en Anna
Verhaal
Lees meer
13 maart 2021

Indi (14), Amélie (15) en Anna (15): ‘Wij hopen dat onze generatie wakker wordt!’

Grote veranderingen beginnen vaak bij individuen die op kleine schaal andere keuzes maken. Wij noemen hen Rechtbrengers. We [...]
Lees meer
Ruben en Carine Griffioen voor gezinshuis
Verhaal
Lees meer
7 november 2019

Ruben en Carina Griffioen: ‘We leven samen het gewone leven in ons gezinshuis’

Grote veranderingen beginnen vaak bij individuen die op kleine schaal andere keuzes maken. Wij noemen hen Rechtbrengers. We [...]
Lees meer