Ik begon in mijn eentje, maar al gauw ontdekte ik dat je het samen met andere boeren moet doen.

Beeld: Hannah Kasteleijn

Jan: “Ik ben deze boerderij dertig jaar geleden begonnen omdat ik het gevoel had dat er iets niet goed ging. Ik maakte me zorgen over de biodiversiteit, ons landschap, hoe we ons voedsel produceerden en hoe we met onze dieren omgingen. Ik kreeg een heel duidelijke droom om daarmee aan de slag te gaan, om met een alternatief te komen. Het werd mijn opdracht om dit in mijn eigen omgeving te doen. Ik begon in mijn eentje, maar al gauw ontdekte ik dat je dat veranderingsproces samen met andere boeren moet doen. Eerst start je lokaal, op je eigen boerenhoeve, daarna in de regio voor het beheer van weidevogels en biodiversiteit, en vervolgens op nationaal niveau om het bredere boerenbedrijf, de multifunctionele landbouw, vorm te geven. Daar heb ik ooit ook de Mansholtprijs voor gekregen en dat gaf vervolgens weer ingangen op Europees niveau. Onze boerderij is voor veel mensen een groene oase voor een nieuwe agricultuur.

De Oegandese bisschop Zac Niringiye
De Oegandese bisschop Zac Niringiye

Er zijn hier verschillende plekken waar je tot rust kunt komen en waar je nieuwe inspiratie op kunt doen. Vanuit heel Nederland kwamen boeren kijken wat ik deed. Ze zagen dat het anders kon en dat gaf hun hoop om zelf ook op een duurzamere manier te gaan werken. Maar het gaat verder dan alleen de agrarische sector. Er komen allerlei mensen, groepen naar de hoeve voor bezinning, maar ook om voedsel, omgeving, landbouw en gezondheid met elkaar te verbinden. Hier wordt hun een spiegel voorgehouden, zoals mij zeven jaar geleden in Oeganda een keiharde spiegel is voorgehouden.”

Gelijkwaardigheid

Zac: “Ik herinner me onze eerste ontmoeting nog goed. Jij was met een groep voorgangers uit Nederland te gast. We waren vreemdelingen en toch was er haast direct een klik met elkaar. Ik denk dat dat kwam door de gelijkwaardigheid die ik bij jou ervoer, en nog steeds ervaar. Dat vond ik bijzonder, omdat het juist mijn ervaring was met veel Europeanen dat ik me altijd bewust werd gemaakt van mijn huidskleur. Helaas nog steeds. Alsof ik een tweederangsburger ben, alsof ik de persoon ben die afhankelijk is van de hulp van het Westen. Ik krijg vaak de vraag gesteld: `Wat kan ik voor jullie in Afrika doen?’ Het impliceert een bepaalde machtsverhouding: die van de hulpverlener ten opzichte van de hulpbehoevende. Wat ik zo mooi vind aan onze relatie toen, en nu weer, is dat we allebei mensen zijn met diepe vragen over het leven. We worstelen allebei met de economie, we brengen allebei schade aan onze planeet. Er is geen verwijt naar elkaar toe, we wijzen niet naar de ander, zo van: die is het meest schuldig. We zien samen het probleem en nemen gezamenlijk de verantwoordelijkheid om de wereld een beetje beter te maken.

Ik besefte dat ik in een woestijn van eenzaamheid, individualisme, materialisme en rationalisme leefde.

Gelijkwaardige mensen die elkaar ook als zodanig behandelen. Als je naar Jezus kijkt, dan is dat ook juist wat Hij doet. Hij verbindt ons als gelijkwaardige mensen met elkaar. Aan de voet van het kruis zijn we allemaal gelijkwaardig en daarvanuit leven maakt ons daadwerkelijke broers en zussen in Christus. Dat meen ik heel serieus en heel letterlijk: wanneer je de gelijkwaardigheid negeert, dan zijn we feitelijk ook geen broers of zussen.”

Jan: “Voor mij was die reis naar Oeganda in 2015 er eentje die mijn leven op z’n kop heeft gezet. Ik voelde me zo arm toen ik de mensen daar ontmoette, terwijl zij zo rijk waren. Het ging niet om hun bezittingen, maar het was wat ze deden en hoe ze in het leven stonden. Ze deelden dingen met elkaar en ik besefte dat ik eigenlijk een eenzame, individualistische, materialistische en rationalistische persoon was.”

Donkerste nacht

Jan: “Ik ben een filosoof, een denker, en dus heel erg bezig in mijn hoofd. Ik hou van lezen en ik verzamel veel informatie. Altijd al gedaan. Kennis was een verslaving van mij, want: kennis is macht. Daar in Oeganda leek het alsof de bodem onder mijn voeten werd weggeslagen. En eenmaal terug in Nederland, kwam ik in een soort bestaanscrisis terecht. Ik werd me ervan bewust dat ik soms met woorden mooie verhalen kon vertellen, die gebaseerd waren op kennis, maar dat ze geen realiteit in mijn leven waren. Mijn kennis definieerde niet langer meer wie ik was, en ik moest mezelf opnieuw gaan ontdekken.

Afbeelding
Bisschop Zac en Boer Jan Huijgen op Eemlandhoeve
Na 7 jaar ontmoeten Jan en Zac elkaar op de Eemlandhoeve in Bunschoten-Spakenburg
Sorry, ik ben wat gevoelig voor dat woord missie. Het heeft in mijn ogen namelijk iets verhevens in zich.

Op een avond heb ik al mijn boeken naar zolder gebracht. En de momenten waarop ik normaal gesproken altijd las, ging ik anders invullen. Ik begon te kleuren, te tekenen, en deed dat soms hele avonden achter elkaar. Op een gegeven moment begon ik ook dingen te noteren: korte zinnen, of eigenlijk wat gedachten en gevoelens. Ik schreef het op en legde mijn notities weer aan de kant, tot ik weer iets nieuws opschreef. Dat ging weken, maanden, jaren zo door. Het mondde uit in een zware, emotionele periode, die ik omschrijf als een `donkere nacht voor de ziel’. Ik besefte dat ik in een woestijn van eenzaamheid, individualisme, materialisme en rationalisme leefde.

Ik dacht terug aan wat me daar in Oeganda zo had getroffen, en dat was het tegenovergestelde van die woestijn. Daar is de kracht van de gemeenschap zichtbaar, daar werd samengewerkt en gedeeld. Dat is hun rijkdom. Het individualisme is misschien wel de grootste nood waar we mee te maken hebben, en bisschop Zac heeft me laten zien wat de kracht van verbinding is. Het heeft me de missie gegeven om een groene oase in onze westerse woestijn vorm te geven.”

Vanzelfsprekendheid

Zac: “De rondleiding langs deze prachtige plekken op je boerderij laat me nog maar eens extra beseffen dat we de dingen niet als vanzelfsprekend moeten nemen. Hoe bijzonder het is dat er op een integere manier landbouw bedreven wordt. De uitgebreide moestuinen, de biodiversiteit van planten en vogels, en de koeien die met hun kalveren buiten lopen. We moeten koesteren wat ons is toevertrouwd, en daar zuinig mee omgaan.

Leven zoals het bedoeld is, is rechtvaardig en vreugdevol en brengt shalom.

Maar heel eerlijk: wat jij laat zien, zou ik geen missie willen noemen. Het is een levensstijl, een manier van samenleven. Niet alleen met mensen, maar ook met de dieren en de natuur. Sorry, ik ben wat gevoelig voor dat woord missie. Het heeft in mijn ogen namelijk iets verhevens in zich. Zo van: een ideaal dat we willen bereiken, ook als het ten koste gaat van mensen. Het accent zou moeten liggen op samenwerken, en dat is wat jij hier doet. Wanneer we het welzijn van mensen uit het oog verliezen, dan is dat destructief.

Zo’n twintig jaar geleden startten vrienden van mij in Oeganda een eerlijke, duurzame sinaasappelplantage. Ze hebben er hard voor gewerkt en de zaken gingen goed. Een paar jaar terug kwam er vanuit het buitenland een aantal ondernemers naar ons land, die er sinaasappelsap gingen produceren. Het sap werd ontwikkeld in laboratoria en kwam niet vers van het land. Ze verkochten het voor spotprijzen en deden alsof het een lokaal product was. Mijn vrienden verloren hun aandeel in de markt en moesten hun oogst vernietigen. Dat is onrecht.

Ik geloof niet in missie, ik geloof in eerlijk samenleven. Leven zoals het bedoeld is, dat rechtvaardig en vreugdevol is en shalom brengt, de vrede waar elk mens ten diepste naar verlangt. Deze plek, deze hoeve, is een oase.”

Afbeelding
Hartelijke ontmoeting tussen Jan Huijgen en bisschop Zac
Een hartelijke ontmoeting tussen de Nederlandse Jan en Oegandese Zac.

Geloof, hoop en liefde

Jan: “Toen ik met de Eemlandhoeve begon, was ik vooral bezig met de vraag: wat gaat hier niet goed? Gaandeweg realiseerde ik me dat die vraag eigenlijk te beperkt is, en bedacht ik: kan ik niet de tegenbeweging inzetten naar iets hoopvols? Van welke lichtpuntjes aan de horizon kan ik een lijntje trekken naar plekken in de samenleving. Plekken die hoop weerspiegelen en die een oase van hoop zijn. Als christen moeten we die plekken opzoeken en vandaaruit samen aan de slag gaan. Een soort orde van oases. Geloofsgemeenschappen, kerken en alles daarbuiten die plekken van hoop zijn midden in de schepping. Dat is wat ik in Oeganda heb gezien en wat zo veel indruk op mij heeft gemaakt.”

Zac: “Volgens mij is dat de essentie van waar we het over hebben, de triangel van geloof, hoop en liefde. De oases die je hebt laten zien, zijn plekken van rust, waar je je kunt bezinnen, waar je in je geloof wordt gestimuleerd, waar je nieuwe hoop kunt opdoen en relaties worden gelegd en versterkt.”

Afbeelding
Kerk & Community

Kerk & Community

Kerken vormen het hart van ons werk. In binnen- en buitenland werken we met de kerk om verschil te maken, omdat we geloven in de kracht van de kerk.
Afbeelding
Lokaal & Eigenaarschap

Lokaal & Eigenaarschap

In ons werk is eigenaarschap een belangrijke drijfveer. We sturen daarom zelf geen teams uit, maar werken altijd via lokale organisaties en kerken.
Gerelateerde content
Psycholoog Sharon Blijd
Verhaal
Lees meer
23 oktober 2024

Leven van genoeg: hoe werkt dat in je hoofd?

Buiten wordt het kouder, dus tijd voor een nieuwe winterjas! Die van vorig jaar is namelijk niet meer zo hip. En meteen ook [...]
Lees meer
Voxpop New Wine
Verhaal
Lees meer
22 oktober 2024

Wat is voor jou genoeg om van te leven?

Extra vakantiedagen, een mooi bedrag of een nieuwe i-Pad? We vroegen het de bezoekers van New Wine. Bekijk hier hun [...]
Lees meer
percy website
Verhaal
Lees meer
13 oktober 2024

Genoeg voor iedereen: de kracht van gemeenschapszin

In een maatschappij waarin de nadruk op het individu groot is, verdwijnt het belang van gemeenschap meer naar de achtergrond [...]
Lees meer
winkelstraat
Verhaal
Lees meer
4 oktober 2024

Nederland is één van de rijkste landen ter wereld: dit valt mensen uit andere landen op

Nederland is één van de rijkste landen ter wereld. We groeien erin op en misschien herken je wel dat je niet eens doorhebt [...]
Lees meer
Mira de Boer
Blog
Lees meer
29 september 2024

Wat is genoeg en wat is overvloed?

Jezus zegt in het Nieuwe Testament dat Hij gekomen is om ons het leven in overvloed te geven. Dit najaar staan we als [...]
Lees meer
african woman phone
Verhaal
Lees meer
27 september 2024

De voordelen van 'back to the basics'

Back to the basics: leven van genoeg kan ook heel fijn zijn. Hoor van drie vrouwelijke influencers uit verschillende [...]
Lees meer
7 boeken over rentmeesterschap en leven van genoeg
Verhaal
Lees meer
20 september 2024

7 boeken over rentmeesterschap en leven van genoeg

Wat moet je als christen eigenlijk met rentmeesterschap? Bij Tearfund geloven we dat we goed moeten omgaan met spullen én met [...]
Lees meer
Campagnebeeld Genoeg voor iedereen
Lees meer
19 september 2024

Ga mee op zoek naar de vreugde van genoeg

Ontdek de vreugde van genoeg! Dat zal ons juist vreugde brengen. Een leven waarin we ons niet meer afhankelijk stellen van [...]
Lees meer
Otto de Bruijne
Verhaal
Lees meer
18 september 2024

Otto de Bruijne: ‘Leven èn ook nog overvloed’

In deze periode staan we als Tearfund stil bij het thema `Genoeg voor iedereen’. We vroegen aan onze ambassadeur Otto de [...]
Lees meer
mensen ruimen afval op
Verhaal
Lees meer
13 september 2024

'Een kleine groep kan een groot verschil maken'

Heeft wat jij persoonlijk doet, wel nut in het grote geheel? ‘Ja' zegt voorganger Arjun (uit Azië) volmondig. Hij kreeg een [...]
Lees meer