Noodhulp begint vóór de ramp: zo werkt Tearfund aan weerbaarheid

In onder andere Mozambique, Myanmar, Nepal, Indonesië, Zimbabwe, Oeganda en Ethiopië werken we aan weerbaarheid van gemeenschappen zodat ze beter bestand zijn tegen toekomstige natuurrampen. Een overzicht van hoe en waar we dat doen.

Mozambique

Het noorden van Mozambique werd nog geen jaar geleden in korte tijd getroffen door drie opeenvolgende cyclonen: Chido (15 december), Dikeledi (13 januari) en Jude (13 maart). De impact was enorm: meer dan 1,4 miljoen mensen werden geraakt doordat huizen en een groot deel van de infrastructuur beschadigd raakten. Overstromingen zorgden voor verwoesting van landbouwgrond en oogsten, en ook de visserij aan de kust werd zwaar getroffen.

Natuurrampen als gevolg van klimaatverandering komen helaas steeds vaker voor, wat het leven in Mozambique extra moeilijk maakt. Tearfund helpt boerengemeenschappen beter voor te bereiden op toekomstige rampen, met trainingen en ondersteuningen op het gebied van landbouw. Gezinnen ontvangen zaaigoed en gereedschap, en boeren leren hoe ze op een slimme manier kunnen omgaan met het veranderende klimaat. In dorpen worden oefenvelden aangelegd waar zij nieuwe landbouwtechnieken kunnen toepassen. Zo werken we samen aan meer voedselzekerheid en sterkere, weerbare gemeenschappen.

Myanmar

In Myanmar volgen natuurrampen elkaar in hoog tempo op. Cycloon Mocha (2023) en zware overstromingen (2024) troffen meer dan een miljoen mensen en lieten diepe sporen na in dorpen, steden en landbouwgebieden. Eind maart werd het land ook getroffen door een zware aardbeving. De impact is groot, vooral voor mensen die al kwetsbaar zijn. Daarom is het niet voldoende om alleen hulp te bieden ná een ramp.

Tearfund richt zich ook op preventie en voorbereiding. In 2024 hielpen we onze lokale kerkelijke partner met een training in eerste hulp bij rampen. Deze kennis konden zij direct inzetten na de aardbeving: al op dezelfde dag boden vrijwilligers hulp in het getroffen gebied.

Daarnaast krijgen lokale leiders en jongeren trainingen in eerste hulp, reddingsacties en rampenmanagement. Zo zorgen we ervoor dat mensen goed voorbereid zijn, snel kunnen reageren en sneller herstellen. Ook organiseren we sessies over natuurrampen, veiligheid en bescherming van kwetsbare groepen. Door vooraf kennis en vaardigheden op te bouwen, worden gemeenschappen sterker en veerkrachtiger.

Nepal

Nepal wordt jaarlijks getroffen door natuurrampen zoals overstromingen, aardverschuivingen en aardbevingen. Vooral gemeenschappen in kwetsbare gebieden worden zwaar geraakt. 

Via trainingen en samenwerking met lokale overheden worden gemeenschappen voorbereid op noodsituaties. Ze leren risico’s herkennen, noodplannen opstellen en snel reageren wanneer zich een ramp voordoet. Tearfund werkt aan deze rampenpreventie door te investeren in een netwerk van christelijke organisaties die zich hiervoor inzetten. 

Wat dit project bijzonder maakt, is de rol van christelijke organisaties als bruggenbouwers. Zij bereiken mensen van alle achtergronden en bieden niet alleen praktische hulp, maar ook emotionele steun en onderlinge verbondenheid. Zo wordt samenwerking versterkt en dat is essentieel in tijden van crisis. Rampen kunnen niet altijd voorkomen worden, maar dankzij deze aanpak kan de impact ervan aanzienlijk worden beperkt.

Indonesië

Indonesië ligt in de zogenoemde ‘Ring of Fire’, een gebied dat gevoelig is voor natuurrampen, zoals aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, overstromingen, tsunami’s, droogte en aardverschuivingen. Veel kerken in risicogebieden zijn hier nog onvoldoende op voorbereid. Tearfund investeert daarom in kerken en christelijke organisaties op het gebied van rampenpreventie en -voorbereiding. Met trainingen in vroegtijdige voorbereiding, noodplannen en oefeningen, en in samenwerking met lokale netwerken, universiteiten, hulporganisaties en overheden, bouwen zij stap voor stap aan weerbare gemeenschappen. Zo zijn zij niet alleen in staat te reageren wanneer een ramp zich voordoet, maar staan ze al van tevoren klaar.

Zimbabwe

In het district Chimanimani, een bergachtig gebied in het zuidoosten van Zimbabwe worden mensen steeds vaker geconfronteerd met tropische stormen, droogte, extreme hitte en aardverschuivingen. Om beter voorbereid te zijn op deze rampen, zijn diverse initiatieven gestart.

Boeren maken gebruik van klimaatbestendige landbouwtechnieken, zoals mulchen (het bedekken van de bodem), gewasrotatie en minimale bodembewerking. Ook worden heuvels en terrassen aangelegd om bodemerosie te voorkomen. Daarnaast zijn op dorps- en districtsniveau rampencomités en opvangcentra opgericht, zodat mensen snel in veiligheid kunnen worden gebracht als zich een ramp voordoet. 

Oeganda

In het droge, rampgevoelige Karamoja-gebied in Oeganda worden gemeenschappen steeds vaker geconfronteerd met overstromingen, langdurige droogte en bosbranden. Deze door klimaatverandering veroorzaakte extremen leiden vaak tot mislukte oogsten, voedseltekorten, ondervoeding en armoede. Als overlevingsstrategie grijpen sommige gezinnen noodgedwongen naar houtkap, migratie of zelfs veediefstal. Daarom zijn in verschillende dorpen initiatieven gestart om mensen beter voor te bereiden op rampen. Lokale bewoners worden ondersteund in milieuvriendelijke landbouwmethoden, zoals minimale bodembewerking, mulchen en het gebruik van natuurlijke meststoffen. Groentetuinen en bijenteelt zorgen voor betere voeding en extra inkomsten. Door bomen aan te planten en natuurlijke begroeiing te herstellen wordt het landschap weerbaarder. Spaargroepen versterken de financiële positie van gezinnen, waardoor zij minder afhankelijk zijn van schadelijke praktijken. Zo bouwen gemeenschappen op eigen kracht aan een duurzame en veerkrachtige toekomst.

Ethiopië

In de regio Oromia in Oost-Ethiopië hebben mensen al lange tijd te maken met ernstige droogte. Door het uitblijven van regen verdroogt het land, mislukken oogsten en raken waterbronnen uitgeput. Dit maakt het leven bijzonder zwaar voor boerengezinnen die afhankelijk zijn van landbouw.

Tearfund helpt deze gemeenschappen zich beter voor te bereiden op droogte en andere rampen, onder andere via praktische trainingen. Boeren leren hoe ze hun land op een milieuvriendelijke en toekomstbestendige manier kunnen bewerken, bijvoorbeeld door bodemerosie te voorkomen en water beter vast te houden. Met behulp van een speciale analysetool worden milieurisico’s in de omgeving in kaart gebracht, zoals het verdwijnen van begroeiing of vervuiling van waterbronnen.

Ook lokale leiders en dorpsbewoners worden getraind in het omgaan met spanningen en conflicten die kunnen ontstaan in tijden van schaarste, bijvoorbeeld over water of landgebruik. Dit bevordert samenwerking en onderling begrip, juist op momenten dat de druk hoog is.

Daarnaast worden actieplannen opgesteld om bij toekomstige rampen sneller en effectiever te kunnen reageren. Bewoners en hulpverleners krijgen trainingen over rampenrisico’s, vroegtijdige waarschuwingen, noodhulp en herstel. Denk bijvoorbeeld aan het opzetten van een evacuatieplan, het inrichten van een tijdelijk opvangcentrum, of het eerlijk verdelen van voedsel onder getroffen gezinnen. Zo bouwen deze gemeenschappen stap voor stap aan een weerbare en hoopvolle toekomst.

Bouw mee aan weerbare gemeenschappen »