Afbeelding
Blog
2 mei 2025
Niet wegkijken, maar vooral erkennen en koesteren
Het onderzoek ‘God in Nederland’ van de Vrije Universiteit in Amsterdam biedt inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van religie in ons land. Dit jaar verscheen het rapport op 25 april, en collega Manuel Voordewind schreef samen met Renée Brouwer, student religiegeschiedenis aan de VU, een opiniebijdrage. 'Weet de gemiddelde Nederlander nog wel welke toegevoegde waarde geloof en gelovigen hebben in en voor onze maatschappij?'
Scheiding van kerk en staat, zo was het argument
Afgelopen vrijdag presenteerde de Vrije Universiteit het jaarlijkse rapport God in Nederland. Eén van de opvallendste resultaten uit het onderzoek is dat er voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog sprake is van een religieuze trendbreuk: generatie Z is geloviger dan de millennials. Het onderzoek laat ook zien dat het conservatisme gegroeid is. Vanuit een seculier perspectief wordt hier een gevaar gezien omdat verworven vrijheden in het geding komen. Maar dat is slechts één kant van de medaille.
Toegevoegde waarde
Het is een feit dat gelovigen ontzettend veel goeds doen voor de samenleving en ja, ook gelovigen die conservatief zijn. Het wordt tijd dat die positieve kant van religie wordt gezien en erkend, ook in de media. Want weet de gemiddelde Nederlander nog wel welke toegevoegde waarde geloof en gelovigen hebben in en voor onze maatschappij?
Dat dit een terechte vraag is, bleek onlangs toen de Amsterdamse wethouder Groot Wassink hulp weigerde aan migrantenkerken bij het vinden van huisvesting. Scheiding van kerk en staat, zo was het argument. Op verzoek van de kerken ging burgermeester Halsema met hen in gesprek. Tijdens de ontmoeting ging het ook over de inzet van kerken en diaconieën voor kwetsbare groepen en hun betrokkenheid bij de interreligieuze dialoog. Na afloop gaf Halsema aan te onderzoeken hoe ze hen bij kan staan.
De kracht van de kerk mag niet worden onderschat
Onderdeel van groter geheel
Geloof speelt een belangrijke rol op het gebied van sociale cohesie. Deel uitmaken van een geloofsgemeenschap gaat niet alleen individualisering tegen, het stimuleert ook het besef dat je onderdeel bent van een groter geheel én dat je daar ook verantwoordelijk voor bent. Het is dus helemaal niet vreemd dat gelovigen nog altijd oververtegenwoordigd zijn als vrijwilliger en meer geld geven aan goede doelen. Het onderzoek van het CBS van een aantal jaar geleden geeft aan dat 43,7% van de niet-gelovigen actief is als vrijwilliger, tegenover 58,1% van katholieke en 55,5% van PKN-kerkgangers. Daarnaast blijkt dat gelovigen meer vertrouwen hebben in de ander. En vertrouwen is wat de vergaande polarisatie, individualisering en groeiende maatschappelijke en geopolitieke onrust sterk bestrijdt.
Buitenlandbeleid
Ook ons buitenlandbeleid lijkt vooral de negatieve kant van de religie te zien. Het recent rapport Evaluatie van het Nederlandse Mensenrechtenbeleid (van het IOB) geeft aan dat binnen de Nederlandse inzet voor mensenrechten met name voor de vrijheid van religie relatief weinig aandacht was. En een derde van de ondervraagde ambtenaren ziet het thema vrijheid van religie en levensovertuiging zelfs liever geschrapt. Dat is jammer, want vanuit ons werk zien we juist de positieve impact van kerken wanneer zij de ruimte krijgen om betrokken te zijn bij de samenleving. Gelukkig is er sinds een aantal jaren een speciaal gezant voor religie en levensovertuiging op het ministerie om de kennis over religie te vergroten.
Wereldwijd netwerk
Tearfund werkt met kerken en gemeenschappen om onrecht en armoede aan te pakken. Een wereldwijd netwerk van kerken die in de haarvaten van samenlevingen zitten, over kerkmuren heen kijken en omzien naar de ander. In crisissituaties kan er via kerken snel en effectief hulp worden verleend. Bovendien zorgen zij ervoor dat onrecht en armoede effectief en duurzaam worden aangepakt, omdat de kerk aanwezig is en blijft. Het resultaat? Een steeds rechtvaardigere en sterker verbonden samenleving. De kracht van de kerk mag niet worden onderschat. Dat geldt evengoed voor Nederland; de cijfers rondom vrijwilligerswerk zijn daar slechts één voorbeeld van.
Overheid: kijk niet weg van het belang van de kerk en andere religieuze instellingen. Geef ruimte en werk samen, want zij kunnen een grote verbindende rol spelen.
Kerken: neem je plek in de maatschappij in en deel van wat je hebt. Want zo kom je als kerk tot je recht en kan de samenleving floreren.
Beste lezer, generatie Z lijkt weer iets meer open te staan voor datgene waar hun ouders zich van afkeerden. Dat gaat gepaard met groeiend conservatisme en daar mag men kritisch op zijn. Maar onthoud: dat is niet het hele verhaal. Een kerk biedt houvast en stabiliteit in een wereld waar het zo moeilijk is om dat te vinden. Een kerk zorgt voor verbinding en gaat individualisme tegen. Een kerk heeft nog steeds invloed op de samenleving, óók op een positieve manier waar de maatschappij ontzettend veel baat bij heeft. Laten we daar niet van wegkijken, maar dit vooral erkennen en koesteren.
Manuel Voordewind, adviseur beleidsbeïnvloeding en bewustwording bij Tearfund
Renée Brouwer, masterstudent religiegeschiedenis aan de VU
Met Beide Benen in de Buurt
Geïnspireerd geraakt? We geloven dat iedere gelovige en elke kerk geroepen is om in de eigen omgeving van betekenis te zijn. Maar hoe pak je dat aan? Waar begin je? En wat zegt de Bijbel erover? Tearfund heeft een uitdagend programma ontwikkeld: ‘Met Beide Benen in de Buurt’. Speciaal voor kerken, maar ook voor kringen, buren- en vriendengroepen, en individuen.
